ब्राजिलका फुटबल फ्यानहरूले किन छाड्दैछन् पहेँलो जर्सी?



ब्राजिलका फुटबल फ्यानहरूले किन छाड्दैछन् पहेँलो जर्सी?

काठमाडौँ। हिगोर रामाल्हो एक उत्साही फुटबल प्रशंसक हुन्। उनले फुटबल स्टेडियमहरूमा आफ्नो नियमित यात्राहरू पुनः सुरु गर्ने योजना बनाएका छन्। किनभने कोरोनाभाइरसका कारण लगाइएको यात्रा प्रतिबन्धहरू हटाइएको छ, अनि विश्वकपको माहोल छ।
तर ब्राजिलको राष्ट्रिय टोलीसँग सम्बन्धित प्रसिद्ध पहेँलो जर्सी सन् २०१८ को जुनदेखि उनको दराजमा झुण्डिएको छ। पछिल्लो पटक पहेँलो जर्सी उनले आफ्नो जन्मदिनमा लगाएका थिए। तर अब कहिले लगाउने, उनलाई थाहा छैन।

‘पहेंलो जर्सी लगाउनु मेरो लागि गर्वको क्षण थियो,’ ३३ वर्षीय रामाल्होले भने, ‘यो विजयको प्रतीक थियो। म यसलाई म्याच हेर्दा मात्र नभइ नियमित दिनमा पनि लगाउने गर्थे। अहिले मैले राजनीतिक कारणले लगाउन छाडेको छु। वर्तमान राष्ट्रपतिले आफ्ना समर्थकहरूसँग मिलेर पहेँलो जर्सीलाई राजनीतिक अभियान र आफ्नो राजनीतिक दलको प्रतीक बनाएका छन्। म तिनीहरूको राजनीतिक विचारलाई समर्थन नगर्ने भएकोले तिनीहरूमध्ये एकको रूपमा गलत हुन अस्वीकार गर्छु।’

पहेंलो जर्सीलाई क्यानारिन्हो जर्सी भनेर चिनिन्छ यो सधैं ब्राजिलको राष्ट्रिय टोलीको जर्सी भने थिएन।

यो माराकानामा उरुग्वेको हातबाट ब्राजिलले विश्वकपको फाइनल खेल हारेपछिको तीन वर्षपछि सन् १९५३ मा डिजाइन गरिएको थियो। त्यतिबेला राष्ट्रिय टोलीको सेतो जर्सी थियो।

सेतो जर्सीमा राष्ट्रिय झण्डाको रङ नभएको र यसले ब्राजिलियन राष्ट्रियताको विचार नबोकेकाले राष्ट्रिय फुटबल सञ्चालक निकायले पत्रिकासँग मिलेर राष्ट्रिय टोलीका लागि नयाँ पोशाक डिजाइन गर्न प्रतियोगिता सुरु गर्‍यो।

३०० भन्दा बढी डिजाइनहरू पेश गरिएको थियो। ब्राजिलियन एल्डर गार्सिया श्लीद्वारा प्रस्तुत डिजाइन स्वीकृत भयो। उनी उरुग्वेको सिमानामा जन्मेका थिए र १९५० को फाईनल हारेकोमा अत्यन्त दुखी थिए।

पाँचपटक फुटबल विश्वकप जित र दुई कोपा अमेरिका विजयसहित पहेँलो जर्सी फुटबल प्रशंसकहरू बीच आशा, भाग्य र एकताको प्रतीक बन्यो।

मैदानमा आफ्नो मनमोहक वर्षहरूमा पेलेले लगाएको १० नम्बर, रोनाल्डोको नम्बर ९ र रोमारियोको नम्बर ११ ,विश्व कपमा ब्राजिलको समृद्धी र सफल इतिहासको हिस्सा बने।

तर हालसालै राष्ट्रपति जैर बोल्सोनारो र २०१८ को चुनाव जित्नु अघि उनका दक्षिणपन्थी समर्थकहरूले राजनीतिक अभियानहरूमा यही पहेँलो जर्सीको प्रयोगले ठूलो संख्यामा प्रशंसकहरूलाई यसलाई त्याग्न बाध्य तुल्यायो।

विश्लेषकहरू भन्छन् कि ब्राजिलियन फुटबलको प्रतिष्ठित क्षणहरू मैदान बाहिर प्रयोग गरी राष्ट्रिय टोली र देशलाई प्रसिद्ध बनाउने एकताको विरोधी विचारहरू प्रवर्द्धन गर्न प्रयोग गरियो।

‘फुटबल ब्राजिलका लागि प्रतिष्ठित चीज हो, यसले सबैलाई धेरैजसो समय एकै ठाउँमा ल्याउँछ,’२५ वर्षीया इसाबेला गुएडेसले बताइन्, ‘जब दक्षिणपन्थी समर्थकहरूले यसलाई राजनीतिक नियतका साथ प्रयोग गर्छन्, यो तिनीहरूले हामीबाट चोरेको जस्तै हो। म विश्वकपमा मेरो झ्यालमा झण्डा झुण्ड्याउन सहज महसुस गर्दिन किनभने म पूर्णतया फरक राजनीतिक विचार भएका मानिसहरूको लागि गलत हुनेछु। उनीहरूले झण्डा र पहेँलो जर्सीलाई राजनीतिक प्रतीकमा परिणत गरेका छन्।’

मिडिया र खेलकुद अध्ययनको प्रयोगशालाका अनुसन्धानकर्ता क्यारोलिना फन्टेनेलका अनुसार जर्सीको प्रयोग अहिले मात्र भएको होइन, टोलीसँग ब्राजिलको सार जोड्दै १९७० मा सैन्य तानाशाहीले राष्ट्रिय झण्डा र टोलीको छवि प्रयोग गरेको थियो।

‘तत्कालीन ब्राजिलका सैन्य नेता जनरल मेडिसीले पनि १९७० मेक्सिको विश्वकपअघि राष्ट्रिय टोलीका प्रशिक्षकलाई हटाउनमा ठूलो भूमिका खेलेका थिए, समयसगैं ब्राजिलियनहरू र उनीहरूको टोलीको जर्सी बीच एक सम्बन्ध स्थापित भयो,’ उनले भने।

त्यसबेलादेखि पहेँलो जर्सीलाई प्रतीकको रूपमा मानिन्छ। मानिसहरू त्यो जर्सी हेर्छन् र गर्वका साथ लगाउँछन् किनभने तिनीहरू समूहको हिस्सा महसुस गर्छन्, फन्टेनेलले भने।

त्यसअघि, २०१३ मा महँगी, भ्रष्टाचार र प्रहरी दमनमा भएको वृद्धिको विरोधमा भएको दंगामा जर्सीले अर्को पक्ष लियो।

‘दंगाका मानिसहरूले जर्सी पनि लगाएका थिए। त्यहाँ सडकमा ठूलो संख्यामा मानिसहरु धेरै कुराहरुका बिरूद्ध विरोध गर्दै थिए, जसमा विश्व कप २०१४ मा खर्चको पनि विरोध थियो। र, अहिले आएर २०१८ मा हामी दक्षिणपन्थी समर्थकहरूले जर्सी लगाएको देखिरहेका छौं,’ फन्टेनेलले भने।

‘त्यसैले यसमा सहमत नहुनेहरूले लाज महसुस गर्न थाल्छन्। जर्सीले तपाईं एउटा समूह हो भन्ने भावना दिन्छ र अल्पसंख्यकहरूको रक्षा नगर्ने राजनीतिक समूहले यसलाई प्रयोग गर्दा यो भावना हराएको छ,’ उनले भने।

‘२०१४ को चुनावको समयमा दक्षिणपन्थी उम्मेदवार एसियो नेभ्सको अभियानले ब्राजिलको झण्डाको रंगहरू अपहरण गर्यो,’ फन्टेनेलले भने।

दुई वर्षअघि मात्रै, लेखक र फिल्म निर्माता जोआओ कार्लोस एस्सम्पकाओको नेतृत्वमा एउटा अभियानले राष्ट्रिय फुटबल निकायलाई प्रसिद्ध पहेँलो जर्सी खारेज गर्न र सेतो र निलो किट फिर्ता ल्याउन माग गरेको थियो।

‘हामी हाम्रो झण्डा चोर्ने डरलाग्दो सरकारको साथ एक भयानक स्थितिमा छौं,’ एस्सम्पकाओले त्यो समयमा भनेका थिए।

फोल्हा डे साओ पाउलो अखबारसहित धेरै प्रजातन्त्र समर्थक समूहहरूले रङलाई अति दक्षिणपन्थी अभियानसँग अलग गर्ने प्रयास गरे।

२०२० मा सर्वोच्च अदालत र कांग्रेसमा बोल्सोनारो समर्थकहरूको अभियानहरू पछ्याउँदै, अखबारले आफ्ना पाठकहरूलाई विच्छेद अभियानको रूपमा पहेँलो लगाउन आग्रह गर्यो।
#DevolvamNossaBandeira (#GiveBackOurFlag) लाई धेरै राजनीतिक व्यक्तित्वहरूको समर्थन पनि प्राप्त भयो।

‘फुटबल सबैका लागि हो, मलाई यो जर्सीे जातिवाद, लिंगवाद र भेदभावलाई बढावा दिने मानिसहरूले प्रयोग गरेको मन पर्दैन,’ साओ पाउलोको फुटबल संग्रहालयका पुस्तकालयकार र इतिहासकार अडेमिर टाकाराले भने।

‘जर्सीेको गलत प्रयोग भएको छ। यसले एकताको प्रतिनिधित्व गर्दछ र यो उद्देश्यका लागि प्रयोग भइरहेको छैन। त्यहाँ मानिसहरू र शर्टबीच एक स्नेहपूर्ण सम्बन्ध छ। सन् २०१३ देखि यो पहिलेभन्दा राजनीतिक कुरा बनेको छ। यसलाई विभिन्न विचार भएका मानिसहरूले प्रयोग गर्दै आएका छन् जसले उनीहरूलाई एकताबद्ध गर्न चाहन्थे र उनीहरूले देखेको जर्सी सबैभन्दा सजिलो र बलियो चीज थियो।’

अक्टोबरको चुनाव अघि ,कतार विश्वकपको एक महिना अगाडि हजारौं बोल्सोनारो समर्थकहरू अभियानको रूपमा अन्य शहरहरूका साथै रियो दि जेनेरियोको कोपाकाबाना समुद्र तटमा भेला भए। धेरैले पहेंलो जर्सी लगाएका थिए।

पूर्व राष्ट्रपति लुइज इनासियो लुलाले ब्राजिलको २०० वर्षको स्वतन्त्रताको वार्षिकोत्सवमा प्रदर्शनमा प्रहार गर्दै अर्को महिनाको चुनाव जित्ने संकेत दिए।

‘७ सेप्टेम्बर ब्राजिलको लागि प्रेम र एकताको दिन हुनुपर्छ। दुर्भाग्यवश, त्यो आज भइरहेको छैन। मलाई विश्वास छ कि ब्राजिलले आफ्नो झण्डा,आफ्नो सार्वभौमसत्ता र लोकतन्त्र पुनः प्राप्त गर्नेछ,’ लुलाले ट्वीट गरे।

जर्सीप्रतिको प्रेमका साथ फुटबल प्रशंसक मारिना मोरेनोले बताइन् कि उनी पहेंलो जर्सीलाई वर्तमान सरकारको प्रतीक बनेको देख्दा कत्ति निराश भइन्।

‘आज यसलाई वर्तमान राष्ट्रपति र उनका समर्थकहरूसँग नजोडिरहन असम्भव छ। यो स्वचालित छ र यो निराशाजनक छ। म वर्तमान सरकारलाई समर्थन गर्दिन र म उहाँका समर्थकहरू मध्ये एकको रूपमा गल्ती गर्न चाहन्न त्यसैले मैले यसलाई अब नलगाउने निर्णय गरें,’ उनले भनिन्।

प्रकाशित मिति : २०७९ मङ्सिर २२ गते बिहिवार